عنوان: امام محمد بن علی جواد(ع)
موضوع: سیره امام محمدبن علی جواد(ع) امام نهم شیعیان
زبان: عربی
قطع: رقعی
تیراژ: 3000
نویسنده: عبدالزهرا
ناشر: مجمع البحوث الاسلامیه بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس
محل چاپ: مشهد مقدس
سال چاپ: 1366
نوبت چاپ: اول
تعداد صفحات: 150 صفحه

معرفی کتاب:

نویسنده در مقدمه کتاب با اشاره به این نکته که مجموعه کتاب‌های به نگارش درآمده درباره سیره ائمه اطهار(ع)، به یکی از دو روش بوده است: الف) بیان فضایل ائمه(ع) به همراه بیان خدماتی که به اسلام انجام داده‌اند و همچنین اشاره به زحماتی که در این راه متحمل شده است. ب) فعالیت‌های سیاسی ائمه اطهار(ع) و...
از این دو روش، شیوه اول در بسیاری از کتاب‌ها دیده می‌شود. روش دوم نیز در مورد برخی ائمه مانند حضرت علی(ع) به چشم می‌خورد.
در هر حال، همان گونه که در کتاب‌های سیره قدما بیشتر به آن توجه می‌شد، راه پرداختن به سیره اهل بیت(ع) یکی از این دو راه نیست. مناسب آن است در بررسی زندگانی ائمه اطهار(ع) فعالیت‌های عقیدتی آنها به طور کامل در نظر گرفته شود. آن‌گاه با در نظر گرفتن این دو شیوه می‌توان معنای سخن رسول خدا(ص) را که فرمود: هر کس دوست دارد مانند من زندگی کند، همانند من بمیرد و در بهشت ساکن شود، پس از من علی(ع) را دوست بدارد و پس از او جانشینانش را و اقتدا کند به اهل بیت من و...در این اثرکوشیده‌اند این شیوه رعایت شده و به صورت فراگیر و تا حد توان، سیره، فعالیت‌ها، تلاش‌های فکری، اعتقادی و سیاسی آنها بیان شود.
مطالب کتاب در پنج فصل به شرح زیر نگارش شده است.
_ مقدمه
_ مطالبی درباره ویژگی‌های شخصی امام جواد(ع) (حسب، کنیه، محل تولد، تاریخ تولد، شهادت، القاب، معرفی مادر، همسران و...)
فصل اول: در کودکی به او حکومت بخشیدیم، چگونگی انتخاب کودکی به امامت و راه‌های استدلال به امامت حضرت جواد(ع)، نص امام پیشین، معجزات امام(ع)، قیام امام جواد(ع) به انجام وظایف امامت، وصیت حضرت رسول اکرم(ص) به حضرت جواد(ع)، پاسخ و ابطال شبهه های مخالفین به وسیله امام جواد(ع)، تعیین امام هادی(ع) به جانشینی و امامت پس از خود، پاسخ امام به اشکالات فقهی، معجزه‌های امام جواد(ع) و...
فصل دوم: فضایل امام جواد(ع): ورع، جود و احسان، بخشی از ذکرها و دعاهای امام جواد(ع)، مناجات برای استخاره، مناجات در سفر، دعا برای طلب روزی، دعا برای پناه و در امان ماندن از خطرها، دعا برای طلب توبه، دعا برای درخواست توفیق سفر به حج، دعا برای برطرف شدن ستم، شکر برای خدا، درخواست برآورده شدن حاجت، مصادیق دیگر عبادات و...
فصل سوم: شرایط زندگانی امام جواد(ع): در این بخش به وقایع و شرایط سیاسی دوران امام(ع) اشاره می‌شود و چگونگی برخورد حکومت عباسی و موضع امام جواد(ع) در برابر آن تبیین می‌گردد، برخورد با مأمون و معتصم عباسی، تداوم سیاست‌های امامان پیشین به وسیله امام جواد(ع)، در تعلیم علوم و تربیت شاگردان، پاسخ به شبهات، برخورد مناسب، ارشاد و هدایت مردم به وسیله امام جواد(ع)، مصادیقی از علاقه امام به مردم.
فصل چهارم: نقش امام جواد(ع) در حرکت تاریخی اسلام: کمک‌های امام(ع) به رشد تاریخی و فکری از راه: 1. تربیت شاگردان (ابراهیم بن محمود خراسانی، احمدبن محمدبن ابی‌نصر بزنطی (سی تن از شاگردان معرفی می‌شوند)2 . برخی روایات امام جواد(ع) (هر چه داریم از خداست، شکر سبب افزایش روزی، بذل و بخشش، حقیقت ایمان، اساس توبه، مکارم اخلاق، عزت مومن و...) 3. نمونه‌ای از مناظره‌های فکری و اعتقادی امام جواد(ع) (مناظره با عمویش عبدالله بن موسی، مناظره با یحیی بن اکثم، گفت وگو و مناظره با فقها درباره عباس در حضور خلیفه معتصم عباسی، مناظره فقهی دیگر با یحیی بن اکثم (قاضی مأمون عباسی) درباره توحید (معنی صمد، معنی واحد، اسماء‌ الله و...))
_ معرفی امام دهم به شیعیان
_ رسیدگی به امور مردم و حل مشکلات آنها
فصل پنجم: قیام‌های عصر امام جواد(ع): قیام‌های علوی چندی در دوران امام جواد(ع) بوده است که موضع امام و ماهیت این قیام دراین بخش مورد اشاره قرار می گیرند. برخی از قیام‌ها به این شرح است:
_ انقلاب و قیام کوفه
_ قیام عبدالرحمن بن احمد علوی
_ قیام علوی بزرگ (انقلاب محمدبن قاسم) و...
تذکر: صفحه‌های پایانی کتاب ویژه معرفی منابع کتاب است و فهرست مطالب نیز در صفحات اول آمده است. در پاورقی‌ها به جز توضیحات نویسنده، منابع مطالب نیز آورده شده است.
منبع مقاله : pajuhesh.irc.ir